زخم پای دیابت

چرا زخم پا در افراد مبتلا به دیابت خیلی شایع است؟

افراد مبتلا به دیابت، به دلیل اثرات مخرب قند خون بالا در بدنشان، مستعد ابتلا به زخم پا هستند. هنگامی که سطح گلوکز خون برای مدت زمان طولانی بالا باشد، بیشتر از همیشه منجر به افزایش وزن و ناراحتی‌های قلبی می‌شود. این عارضه کل سیستم واکنش به آسیب در بدن بیمار را به خطر می‌اندازد.

فرآیند نرمال بهبود زخم در بدن چگونه است؟

هرگونه جراحت یا باز شدن در پوست می‌تواند زخم محسوب شود، حتی اگر باعث درد نشود. از آنجایی که پوست شما از بافت زیرین در برابر باکتری‌های عامل عفونت محافظت می‌کند، هر زخمی می‌تواند به عوامل بیماری‌زا این فرصت را بدهد تا رفته رفته پیشرفت کنند و باعث ایجاد عفونت شوند.

بدنی که دچار دیابت نباشد، می‌تواند با روند طبیعی بهبودی جراحت که ظرف چند دقیقه پس از هرگونه آسیب‌دیدگی آغاز می‌شود، با خطر عفونت مقابله کند. در طی این فرایند، خون جریان می‌یابد و در نهایت لخته می‌شود و یک پوسته بر روی زخم ایجاد می‌کند که این کار ارزشمندی برای محافظت از بافت‌های زیرین در برابر ورود باکتری‌ها می‌باشد.

سیستم ایمنی بدن با باز کردن رگ‌های خونی مجاور برای رساندن اکسیژن و مواد مغذی به محل زخم، به کار خود در مبارزه با عفونت ادامه می‌دهد و این امکان را برای سلول‌های سفید خون قدرتمند فراهم می‌کند تا از عفونت جلوگیری کنند، با میکروب‌ها مقابله کرده و در مدت زمان بهبودی، از زخم محافظت کنند.

اول از همه، چه عواملی باعث بروز زخم پای دیابتی می‌شوند؟

نوروپاتی

نوروپاتی یک اصطلاح پزشکی برای توصیف آسیب عصبی است که در صورت عدم کنترل مناسب قند خون برای مدت زمان طولانی، اتفاق می‌افتد. نوروپاتی در بیماران دیابتی با ابتلای 20 ساله شایع است و در بیش از 80٪ بیماران دیابتی دچار زخم پا ایجاد می‌شود. آسیب به اعصابی که مسئول احساس درد و گرما در پا هستند، باعث بی‌حسی پا می‌شود که این موضوع شایع‌ترین علت ایجاد زخم پای دیابتی است.

درگیر شدن این اعصاب، باعث از بین رفتن این احساس محافظت کننده‌ی طبیعی می‌شود که برای جلوگیری از آسیب به آن احتیاج داریم. از دست دادن آستانه درد طبیعی، ممکن است منجر به جراحت و آسیب‌های طولانی مدت و تکراری به پا در هنگام راه رفتن شود و ممکن است واکنش بدن نسبت به آسیب‌های حاد مانند پا گذاشتن روی میخ یا سوختن پا با بخاری را ضعیف کند.

علاوه بر این، نوروپاتی ممکن است بر روی اعصاب کنترل کننده عضلات کوچک واقع در کف پا تأثیر بگذارد و منجر به تغییر شکل پا و تغییر توزیع وزن در هنگام راه رفتن یا فعالیت شود. تحلیل رفتن این عضلات ممکن است در نهایت باعث افتادگی و صاف شدن قوس کف پا و از بین رفتن پایداری شود (ناهنجاری شارکو نیز گفته می‌شود).

جبران بیش از حد این ناهنجاری‌ها توسط عضلات دیگر می‌تواند منجر به تغییر شکل پا از جمله انگشتان “چکشی” یا “خمیده” شود. این ناهنجاری‎‌ها منجر به وارد آمدن فشار زیاد روی نقاطی می‌شوند که پس از مدتی، ممکن است به زخم دیابتی تبدیل شوند. حتی پوست خشک و شکننده‌ای که به خاطر کاهش میزان تعریق به وجود می‌آید، به دلیل نوروپاتی است که بر اعصاب بخصوصی در پوست تأثیر می‌گذارد.

این امر باعث می‌شود پوست مستعد ترک خوردگی و ایجاد شکاف شود، بنابراین حتی در صورت عدم وجود یک زخم بزرگ، امکان ورود باکتری‌ها فراهم می‌شود. عفونت و آبسه‌ای که به خاطر این ترک خوردگی به وجود می‌آید ممکن است به بافتی بیشتر از بافتی که روی زخم آشکار است، آسیب برساند.

گردش خون ضعیف

کاهش گردش خون، در تقریباً 60 درصد بیماران مبتلا به زخم پای دیابتی و تقریباً 50 درصد از بیماران که ناچار به قطع عضو می‌شوند، نقش دارد. تصلب شرایین در بیماران دیابتی بیشتر دیده می‌شود و بیماران دیابتی، یک دهه زودتر از جمعیت غیر دیابتی تحت تأثیر این عارضه قرار می‌گیرند. در هنگام ارزیابی اولیه بیمار دیابتی، ارزیابی وضعیت گردش خون نیز باید انجام شود، به خصوص اگر زخم پا ایجاد شده باشد.

گرفتن نبض در کف پا و مچ پا، اولین مرحله در ارزیابی گردش خون است. اگر نبض احساس نشود، ممکن است آزمایش‌های دیگری برای ارزیابی وضعیت رگ‌های خونی و تعیین کافی بودن گردش خون مورد نیاز برای بهبودی زخم‌ها لازم باشد. بازیابی گردش خون نقش اصلی را در بهبود زخم‌های دیابتی ایفا می‌کند.

عفونت

عفونت‌های کف پا، شایع‌ترین عفونت بافت نرم در بیماران دیابتی هستند و ممکن است منجر به عفونت در استخوان‌های پا، قطع عضو و حتی مرگ بیمار شوند. در صورت ابتلای فرد به دیابت، بسیاری از جنبه‌های سیستم ایمنی طبیعی ممکن است دگرگون شوند، به همین دلیل خطر ابتلا به زخم پای دیابتی افزایش می‌یابد. این عملکردهای ایمنی ممکن است با کنترل بهتر قند خون بهتر شوند.

پایه اصلی درمان عفونت‌های پا، تخلیه چرک و جراحی و برداشتن تمام بافت‌های مرده است. آنتی‌بیوتیک درمانی نیز نقش مهمی در این امر دارد. درحالی‌که عفونت‌های خفیف ممکن است به صورت سرپایی با دادن داروهای آنتی‌بیوتیکی که به صورت خوراکی تجویز می‌شوند، درمان شوند، عفونت‌های عمقی و تهدید کننده‌ی اندام، به مصرف آنتی‌بیوتیک‌های داخل وریدی قوی و بستری شدن در بیمارستان نیاز دارند.