شاید در نگاه اول، هر زخمی یکسان به نظر برسد، اما در افراد مبتلا به دیابت، به دلیل آسیب به اعصاب (نوروپاتی) و مشکلات عروقی (آنژیوپاتی)، فرآیند طبیعی التیام به شدت مختل میشود. در این شرایط، انتخاب بهترین پانسمان زخم دیابت، تنها یک مرحله ساده از مراقبت زخم پای دیابتی نیست، بلکه یک تصمیمگیری حیاتی و علمی است که نقشی بنیادین در درمان زخم دیابت و تسریع فرآیند بهبود زخم ایفا میکند. این مقاله به صورت مفصل به بررسی انواع پانسمانهای مدرن، کاربرد آنها و نقش حیاتی انتخاب صحیح در دستیابی به درمان زخم پای دیابت میپردازد.
کلینیک امیدنو، مراقبت زخم پای دیابتی
کلینیک امید نو، برترین کلینیک تخصصی زخم امید، با بهره گیری از پزشکان متخصص و مشاوره تغدیه دیابت نه تنها کمک به پیشگیری از بروز زخم های دیابت میکند، بلکه با خدمات درمانی متنوع و تکنولوژی پیشرفته، راه حل موثری جهت کاهش خطر قطع عضو پا دیابتی، التیام زخم های دیابتی، درمان زخم پای دیابت، بهبود زخم پای دیابتی و پیشگیری از عفونت زخم را به بیماران دیابتی ارایه میکنند.
چرا زخمهای دیابتی به مراقبتهای ویژه نیاز دارند؟
برای درک اهمیت پانسمان، ابتدا باید به چرایی تفاوت زخم های دیابتی بپردازیم. دیابت کنترلنشده دو عارضه اصلی را به همراه دارد که فرآیند ترمیم زخم را به شدت کند میکنند:
۱. نوروپاتی دیابتی: آسیب به اعصاب حسی باعث میشود بیمار درد، فشار و گرما را در پاهای خود احساس نکند. در نتیجه، یک جراحت کوچک یا وجود شیء خارجی در کفش، ممکن است برای ساعتها یا روزها undetected باقی بماند و به یک زخم عمیق تبدیل شود.
۲. آنژیوپاتی دیابتی: افزایش قند خون به مرور زمان به عروق خونی آسیب میزند و باعث تنگی یا انسداد آنها میشود. این امر باعث کاهش جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی به بافتها میشود. بدون این عناصر حیاتی، بدن قادر به ترمیم زخم نخواهد بود و زخم به سرعت به یک حالت مزمن و غیرقابلالتیام وارد میشود.
انتخاب بهترین پانسمان زخم دیابت، با درک پیچیدگی تفاوت زخم های دیابتی، محیطی ایدهآل برای ترمیم فراهم میکند. این پانسمانها رطوبت را در حد مطلوب نگه میدارند، از ورود باکتریها جلوگیری میکنند، و با جذب ترشحات اضافی، محیطی تمیز و آماده برای بازسازی بافت ایجاد میکنند (۱, ۲, ۳)
معرفی بهترین پانسمان زخم دیابت: از هیدروژل تا کلاژن
با پیشرفت علم پزشکی، پانسمانهای متنوعی برای نیازهای مختلف زخمها طراحی شدهاند. انتخاب نوع پانسمان کاملاً به ویژگیهای زخم شما بستگی دارد و باید توسط یک متخصص صورت گیرد. در اینجا به معرفی رایجترین انواع پانسمانها میپردازیم:
۱. پانسمانهای هیدروژل: این پانسمانها ژلمانند هستند و رطوبت بسیار بالایی دارند. آنها بهترین گزینه برای زخمهای خشک یا زخمهایی با بافت نکروتیک (مرده) که نیاز به آبرسانی دارند، ایدهآل هستند. هیدروژل با آبرسانی به بافت خشک، به نرم شدن و حذف بافتهای مرده کمک کرده و محیط مناسبی برای رشد سلولهای جدید فراهم میکند. این پانسمانها معمولاً شفاف هستند که به پزشک اجازه میدهد بدون برداشتن پانسمان، وضعیت زخم را بررسی کند (۴, ۵)
۲. پانسمانهای آلژینات: این نوع پانسمان از جلبکهای دریایی ساخته شده و ظاهری شبیه به پنبه دارد. آلژیناتها قدرت جذب بسیار بالایی دارند و برای زخمهای پرترشح مناسب هستند. آنها با جذب مایعات اضافی، به سرعت به یک ژل تبدیل میشوند که محیط زخم را مرطوب نگه میدارد. این پانسمانها به ویژه در مراحل اولیه درمان عفونت زخم دیابتی، زمانی که ترشحات زیادی وجود دارد، مفید هستند (۶, ۷).
۳. پانسمانهای فوم: پانسمانهای فوم از جنس پلیاورتان هستند و نرم و بالشتکی شکلاند. آنها برای زخمهایی با ترشح متوسط تا زیاد مناسب هستند و علاوه بر جذب ترشحات، به عنوان یک ضربهگیر نیز عمل میکنند و از زخم در برابر فشار و آسیبهای خارجی محافظت میکنند. این ویژگی، به ویژه در درمان زخم پای دیابتی، که اغلب در نواحی تحت فشار قرار دارد، حیاتی است (۸, ۹)
۴. پانسمانهای هیدروکلوئید: این پانسمانها از یک لایه جاذب ژلاتین، پکتین و سلولز تشکیل شدهاند که با یک لایه بیرونی ضد آب پوشانده شده است. هیدروکلوئیدها با جذب ترشحات، به یک ژل تبدیل میشوند و محیط مرطوب لازم برای ترمیم را فراهم میکنند. آنها برای زخمهای سطحی تا عمق متوسط با ترشح کم تا متوسط مناسب هستند و به دلیل لایه ضد آب، بیمار میتواند با آنها حمام کند (۱۰)
۵. پانسمانهای ضد میکروبی (مانند نقره و ید): این پانسمانها حاوی عواملی مانند نقره یا ید هستند که خواص ضد میکروبی قوی دارند. آنها برای زخمهایی که عفونی شدهاند یا در معرض خطر بالای عفونت هستند، به کار میروند. نقره با از بین بردن باکتریها به التیام زخم پای دیابتی و پیشگیری از گسترش عفونت کمک میکند. با این حال، استفاده از این پانسمانها باید تحت نظر پزشک باشد (۱۱, ۱۲)
۶. پانسمانهای کلاژن: کلاژن، پروتئین اصلی سازنده بافت همبند است. پانسمانهای کلاژن با هدف تحریک رشد بافت جدید در بستر زخم به کار میروند. آنها محیطی مناسب برای رشد سلولها فراهم کرده و به فرآیند بازسازی بافت سرعت میبخشند. این پانسمانها برای زخمهای مزمنی که به کندی ترمیم میشوند، بسیار مؤثر هستند. (۱۳, ۱۴)
۷. درمان فشار منفی (NPWT) یا وکیومتراپی: این روش، اگرچه یک پانسمان به معنای سنتی نیست، اما یک روش درمانی پیشرفته است که از طریق ایجاد فشار منفی، ترشحات اضافی زخم را خارج کرده و جریان خون را افزایش میدهد. این درمان به طور شگفتانگیزی به بهبود زخم پای دیابتی کمک میکند و اغلب در کلینیک تخصصی زخم دیابت در تهران به کار گرفته میشود.
در سالهای اخیر، پژوهشهای مؤسسه ملی سلامت (NIH) 2024 نشان دادهاند که پانسمانهای بیولوژیک مبتنی بر سلول (Cell-Based Dressings) به عنوان یکی از روشهای نوین در درمان زخمهای دیابتی مطرح شدهاند.
این پانسمانها که از بافتهای مهندسیشده پوستی یا ماتریکسهای حاوی فاکتورهای رشد ساخته میشوند، قادرند با تحریک ترشح فاکتورهای ترمیمی و بازسازی مستقیم بافت، روند اپیتلیالسازی را تسریع کنند.
بهویژه در زخمهای مزمن و عمقی که به درمانهای سنتی پاسخ نمیدهند، این فناوریهای پیشرفته نقش مهمی در بازگرداندن سلامت بافت و جلوگیری از عفونتهای مکرر دارند.
انتخاب پانسمان در مراحل مختلف ترمیم زخم
مراحل بهبود زخم دیابتی به سه مرحله اصلی تقسیم میشود و انتخاب پانسمان در هر مرحله میتواند متفاوت باشد:
- مرحله التهابی: در این مرحله، زخم قرمز، متورم و ممکن است دارای ترشحات زیادی باشد. هدف اصلی، کنترل التهاب و جذب ترشحات است. پانسمانهای آلژینات یا فوم در این مرحله بسیار مؤثرند.
- مرحله تکثیری: در این مرحله، بافت جدید در بستر زخم شروع به شکلگیری میکند. هدف، محافظت از این بافت حساس و حفظ رطوبت محیط است. پانسمانهای هیدروژل، هیدروکلوئید و کلاژن در این مرحله مناسب هستند.
- مرحله بازسازی: در این مرحله، بافت تازه شکلگرفته تقویت میشود. هدف، محافظت از زخم در برابر آسیبهای خارجی و کمک به بلوغ بافت است. پانسمانهای نازکتر مانند پانسمانهای فیلم شفاف یا پانسمانهای هیدروکلوئید نازک در این مرحله به کار میروند.
توجه به کیفیت سطح زخم و وجود بیوفیلمهای باکتریایی اهمیت بسیار بالایی دارد. بیوفیلمها جوامعی از باکتریها هستند که درون یک ماتریکس پلیمری پنهان شده و در برابر درمانهای ضد میکروبی مقاومت نشان میدهند.
مطابق با یافتههای منتشرشده در ۲۰۲۰ Journal of Wound Care، دبریدمان دقیق مکانیکی همراه با استفاده از پانسمانهای تخصصی حاوی عوامل فعال مانند عسل پزشکی یا سورفاکتانتها میتواند این بیوفیلمها را مختل کرده و اثربخشی آنتیبیوتیکها و پانسمانهای ضد میکروبی نقره را در درمان زخمهای دیابتی به شکل چشمگیری افزایش دهد.
اهمیت مراجعه به کلینیک زخم دیابت
با توجه به تنوع پانسمانها و پیچیدگی نحوه درمان زخم، هرگز نباید به صورت خودسرانه پانسمان زخم خود را انتخاب یا تعویض کنید. استفاده نادرست از یک پانسمان میتواند فرآیند درمان زخم پای دیابتی را به تأخیر اندازد یا حتی به آن آسیب برساند. برای انتخاب بهترین راهکار، مراجعه به یک کلینیک زخم دیابت که دارای تیمی از متخصصان مجرب (شامل پزشک، پرستار زخم و متخصص تغذیه) است، حیاتی است. این متخصصان با ارزیابی دقیق، بهترین استراتژی درمانی را برای شما تدوین میکنند و از سلامت پاهای شما مراقبت میکنند. به یاد داشته باشید که مراحل بهبود زخم دیابتی نیازمند صبر، آگاهی و مهمتر از همه، مراقبت تخصصی است.
کلینیک تخصصی زخم دیابت امیدنو: پیشگیری از زخم دیابت
کلینیک تخصصی زخم امید نو، برترین کلینیک مراقبت زخم پای دیابتی و پیشگیری از زخم دیابت با کمک مشاوره تغدیه دیابت و خدمات درمان با آنتی بیوتیک برای درمان عفونت زخم دیابت و کاهش خطر قطع عضو همراه بیماران است.
همچنین در این مرکز برای درمان زخم پای دیابتی و التیام زخم های دیابتی خدمات پزشکی مانند: بهبود زخم با بایوفیلر (بایو فیلر)، ارایه خدمات پانسمان نوین ، خدمات اوزون تراپی، خدمات پلاسما تراپی، خدمات پی آر پی PRP ، خدمات لایت تراپی، خدمات الکتروکوتر ، خدمات وکیوم تراپی، درمان زخم با لیزر آبی ارایه میکند. بیماران دیابتی میتوانند برای تعیین وضعیت عروق از خدمات ارزیابی عروق اندامی و جریان گردش خون در پاها از تستهای ABI و TBI در این مرکز بهره ببرند.
| سلب مسئولیت پزشکی: اطلاعات ارائهشده در این مقاله صرفاً جنبه عمومی و اطلاعرسانی دارد و نباید جایگزین تشخیص، درمان یا توصیههای پزشکی حرفهای تلقی شود. همواره برای هرگونه سؤال یا نگرانی در مورد وضعیت سلامتی خود، با پزشک متخصص واجد شرایط مشورت کنید و هرگز توصیههای پزشکی حرفهای را نادیده نگیرید یا به دلیل اطلاعات این مقاله، در مراجعه به پزشک تأخیر نکنید. |
سوالات متداول
سوالات متداولبرای شستشوی زخم دیابتی، استفاده از چه محلولی توصیه میشود و آیا شستشوی زخم دیابتی با بتادین صحیح است؟
شستشوی زخم دیابتی با بتادین یا سایر محلولهای حاوی الکل توصیه نمیشود، زیرا میتوانند به بافتهای سالم اطراف زخم آسیب برسانند. محلول استاندارد و ایمن برای شستشوی زخم دیابتی، سرم شستشوی زخم دیابتی یا یک محلول شستشوی زخم پای دیابتی استریل و فاقد مواد شیمیایی تهاجمی است.
آیا میتوان برای ضدعفونی زخم از آب اکسیژنه برای ضدعفونی زخم یا الکل برای زخم استفاده کرد؟
استفاده از آب اکسیژنه برای ضدعفونی زخم یا الکل برای زخم به هیچ وجه توصیه نمیشود. این مواد به دلیل خاصیت خورندگی، به بافتهای جدید و در حال ترمیم آسیب رسانده و روند بهبودی را مختل میکنند. برای ضدعفونی زخم، تنها باید از روشها و مواد مورد تأیید پزشک متخصص استفاده کرد.
چگونه میتوان به بهترین شکل از عفونت زخم و گسترش آن جلوگیری و پیشگیری از عفونت کرد؟
برای جلوگیری از عفونت زخم و پیشگیری از عفونت، رویکرد جامع شامل کنترل دقیق قند خون، معاینه منظم زخم، دبریدمان تخصصی (برداشتن بافت مرده) و استفاده از پانسمانهای ضد میکروبی است. ضدعفونیهای خانگی به تنهایی کافی نیستند و مراجعه به متخصص ضروری است.
نحوه پانسمان زخم دیابت در منزل چگونه است و آیا پانسمان زخم در منزل برای هر زخمی مناسب است؟
نحوه پانسمان زخم دیابت باید بر اساس دستورالعمل دقیق پزشک متخصص آموزش داده شود. پانسمان زخم در منزل تنها برای زخمهای سطحی و تحت نظارت کامل تیم درمانی توصیه میشود. زخمهای عمیق یا پیچیده باید منحصراً در کلینیک تخصصی پانسمان شوند.
در صورت مشاهده عفونت و ترشح در زخم، از چه نوع پانسمان زخم چرکی باید استفاده کرد؟
در صورت مشاهده علائم عفونت و ترشح، انتخاب نوع پانسمان زخم چرکی بسیار حیاتی است. این زخمها نیاز به پانسمانهایی با قدرت جذب بالا مانند آلژینات یا فوم دارند که به کنترل ترشحات و مدیریت عفونت کمک میکنند. این فرآیند باید توسط متخصص زخم انجام شود.
آیا استفاده از پماد تتراسایکلین برای زخم دیابتی توصیه میشود؟
استفاده خودسرانه از پماد تتراسایکلین برای زخم دیابتی به هیچ عنوان توصیه نمیشود. انتخاب نوع پماد یا آنتیبیوتیک موضعی باید پس از کشت میکروبی و توسط پزشک انجام شود تا از اثربخشی آن اطمینان حاصل گردد.
انتخاب یک پانسمان زخم دیابتی تخصصی، چه تفاوتی با پانسمان زخم معمولی دارد؟
پانسمان زخم دیابتی یک تصمیم تخصصی است که بر اساس نوع، عمق و میزان ترشحات زخم اتخاذ میگردد. برخلاف پانسمان زخم معمولی، پانسمانهای تخصصی برای زخمهای دیابتی محیطی بهینه برای ترمیم بافت فراهم کرده و به کنترل رطوبت و جلوگیری از عفونت کمک میکنند.
منابع معتبر
- Harding, K., & Cutting, K. (2020). Management of the Wound Bioburden: The Role of Topical Agents and Dressings. Journal of Wound Care.
- National Institute of Health (NIH). (2024). Advanced Bioengineered Skin Substitutes for Diabetic Foot Ulcers. NIH / PubMed Central. Retrieved from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
بررسی و تأیید پزشکی توسط: دکتر عالیه پوردست
دکتر عالیه پوردست، فوق تخصص بیماریهای عفونی و مسئول فنی کلینیک امیدنو این مقاله را از نظر علمی بررسی و تأیید کردهاند.
زمینه های تخصصی:
• تشخیص و درمان انواع عفونتها
• کنترل عفونتهای بیمارستانی
• مشاوره در زمینه پیشگیری از عفونتها
2 پاسخ
هزینه این پانسمان ها چقدر میشه؟
سلام وقت شما بخیر
هزینه پانسمانها بر اساس نوع زخم، روند درمان و نظر پزشک معالج تعیین میشود.
بهصورت کلی، پانسمانهای نوین در کلینیک امید نو معمولاً در بازهی ۳۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان قرار دارند.