نحوه مراقبت از زخم دیابت

زخم پای دیابتی، یک عارضه جدی و رایج برای بیماران دیابتی است که می‌تواند زندگی آن‌ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. شاید فکر کنید یک زخم کوچک اهمیتی ندارد، اما در افراد دیابتی، همین زخم‌های به ظاهر ساده می‌توانند به عفونت‌های شدید، نکروز بافت و حتی در موارد وخیم به قطع عضو دیابت منجر شوند. این وضعیت به دلیل دو عارضه اصلی دیابت رخ می‌دهد: آسیب به اعصاب (نوروپاتی دیابت) و مشکلات در عروق خونی (آنژیوپاتی).

نوروپاتی باعث می‌شود فرد درد و فشار را در پاهای خود احساس نکند، در نتیجه متوجه جراحات کوچک نمی‌شود. از طرف دیگر، آنژیوپاتی جریان خون را در پاها کاهش می‌دهد و فرآیند التیام زخم پای دیابتی را به شدت کند می‌کند. بنابراین، یادگیری نحوه مراقبت از زخم دیابت و انجام دقیق آن، نه تنها برای بهبود زخم پای دیابتی ضروری است، بلکه برای حفظ سلامت و کیفیت زندگی شما حیاتی است. در این مقاله به صورت جامع و کامل به تمام مراحل مراقبت، از اصول اولیه گرفته تا نقش درمان‌های پیشرفته و پیشگیری از زخم‌های جدید خواهیم پرداخت.

 

کلینیک امیدنو، درمان زخم پای دیابتی

کلینیک امید نو، برترین کلینیک تخصصی زخم تهران، با بهره گیری از پزشکان متخصص و مشاوره تغدیه دیابت نه تنها کمک به درمان عفونت زخم دیابت می‌کند، بلکه با خدمات درمانی متنوع و به روز، راه حل موثری جهت التیام زخم های دیابتی، درمان زخم پای دیابتی، روش درمان زخم و پیشگیری از عفونت زخم را به بیماران دیابتی ارایه می‌کنند.

 

اصول اولیه مراقبت از زخم: گام به گام تا بهبودی

فرآیند درمان زخم دیابت یک فرآیند منظم و چندمرحله‌ای است که باید با دقت انجام شود. فراموش نکنید که این کار، یک سرمایه‌گذاری برای سلامتی شماست.

 

۱. پاکسازی دقیق و اصولی زخم

اولین و حیاتی‌ترین مرحله در نحوه مراقبت از زخم بیمار دیابتی، پاکسازی کامل زخم است. این کار باید با استفاده از محلول‌های استریل مانند سرم فیزیولوژی انجام شود. هدف از پاکسازی، از بین بردن باکتری‌ها، بافت‌های مرده و ترشحات اضافی است که مانع از ترمیم بافت می‌شوند. پزشک متخصص یا پرستار زخم، با ابزارهای مخصوص و با دقت بالا، بافت‌های نکروتیک (بافت‌های مرده) را از بستر زخم جدا می‌کند [۳]. این اقدام، یک گام اساسی برای درمان عفونت زخم دیابتی و جلوگیری از گسترش آن است. پاکسازی منظم زخم، محیطی تمیز و آماده برای رشد بافت سالم فراهم می‌کند.

 

🩺 پیشنهاد مطالعه: مطالعه فرایند درمان زخم پای دیابتی در کلینیک امید

 

۲. انتخاب پانسمان مناسب برای زخم

نقش پانسمان در بهبود زخم دیابت بسیار فراتر از یک پوشش ساده است. پانسمان‌های نوین، محیطی مرطوب برای زخم فراهم می‌کنند که برای رشد سلول‌ها و ترمیم بافت‌ها حیاتی است. این پانسمان‌ها انواع مختلفی دارند که هر کدام با توجه به شرایط زخم انتخاب می‌شوند:

• پانسمان‌های هیدروژل: برای زخم‌های خشک و بدون ترشح که نیاز به رطوبت‌رسانی دارند.
• پانسمان‌های آلژینات: برای زخم‌های پرترشح که نیاز به جذب مایعات اضافی دارند.
• پانسمان‌های فوم: برای زخم‌هایی با ترشح متوسط و نیاز به بالشتک و محافظت.

یک پانسمان مناسب، علاوه بر فراهم کردن رطوبت، از زخم در برابر آلودگی‌های خارجی محافظت کرده و فشار بر روی آن را کاهش می‌دهد [۳].

 

 

۳. کاهش فشار  (Off-loading)

یکی از مهم‌ترین و در عین حال دشوارترین بخش‌های فرآیند درمان زخم دیابت، کاهش فشار از روی آن است. فشار مداوم بر روی زخم، جریان خون را مختل کرده و روند بهبود را متوقف می‌کند. تصور کنید یک باغچه را می‌خواهید آبیاری کنید، اما دائماً روی شلنگ آب راه می‌روید؛ در این حالت، آب به گل‌ها نمی‌رسد. زخم شما نیز همین‌طور است. برای این منظور، از ابزارهای مختلفی مانند کفش‌های طبی مخصوص، کفی‌های سفارشی و بریس‌های ارتوپدی استفاده می‌شود. این ابزارها با توزیع یکنواخت فشار در کف پا، از تمرکز فشار بر روی زخم جلوگیری کرده و به آن اجازه می‌دهند تا به آرامی ترمیم شود.

 

بر اساس دستورالعمل‌های معتبر جهانی PubMed. National Library of Medicine (NIH) (2001)، در مورد زخم‌های کف پا (که ۹۰٪ زخم‌های دیابتی را شامل می‌شود)، کاهش کامل فشار (Total Contact Casting یا روش‌های مشابه) یک اجبار پزشکی است. بدون این کار، احتمال التیام زخم به کمتر از ۳۰٪ کاهش می‌یابد. هدف از این روش، توزیع مجدد فشار به قسمت‌های سالم پا و حذف نیروی برشی از روی زخم است تا جریان خون افزایش یافته و بافت بتواند به مرحله تکثیر و گرانولاسیون وارد شود.

 

نقش کنترل قند خون و تغذیه در بهبود زخم

فرآیند درمان زخم دیابت فراتر از پانسمان و مراقبت‌های موضعی است. دو عامل حیاتی که تأثیر مستقیمی بر سرعت و کیفیت بهبود زخم دارند، مدیریت دقیق قند خون و تغذیه صحیح هستند. در ادامه به بررسی نقش هر یک می‌پردازیم.

• کنترل قند خون: سطح قند خون بالا، به صورت مستقیم روند ترمیم زخم را کند کرده و سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند. بنابراین، درمان زخم دیابت بدون کنترل دقیق قند خون تقریباً غیرممکن است. بیماران باید به صورت منظم قند خون خود را اندازه‌گیری کرده و تحت نظر پزشک، داروهای خود را مصرف کنند. رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم نیز در این زمینه نقش حیاتی دارند.

 

• تغذیه مناسب: تغذیه نقش حیاتی در تقویت سیستم ایمنی و تأمین مواد مغذی لازم برای ترمیم بافت دارد. بدن برای ساخت بافت جدید به پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی نیاز دارد. مصرف کافی پروتئین، ویتامین‌ها (به ویژه ویتامین C و A که برای کلاژن‌سازی مهم هستند) و مواد معدنی (مانند روی) به بهبود زخم پای دیابتی کمک می‌کند. کلینیک زخم دیابت معمولاً بیماران را به متخصص تغذیه ارجاع می‌دهد تا رژیم غذایی مناسب و غنی از این مواد را دنبال کنند.

 

 

چه زمانی باید به کلینیک تخصصی مراجعه کرد؟

مراقبت‌های خانگی تنها زمانی مؤثر هستند که زخم در مراحل اولیه و بدون عارضه باشد. اگرچه مراقبت روزانه پا دیابتی در منزل مهم است، اما گاهی اوقات نیاز به مداخله تخصصی وجود دارد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر، مراجعه فوری به کلینیک زخم دیابت ضروری است:

• علائم عفونت: قرمزی، تورم، گرمی شدید یا ترشحات بدبو و چرکی از زخم. تب یا لرز نیز از نشانه‌ های عفونت زخم دیابت گسترده هستند.
• پیشرفت زخم: بزرگ شدن زخم، عمیق‌تر شدن آن یا تغییر رنگ پوست اطراف به سیاه یا بنفش.
• درد شدید: درد غیرقابل تحمل در ناحیه زخم.
• عدم بهبودی: اگر زخم شما پس از دو هفته مراقبت صحیح، هیچ نشانه‌ای از بهبودی ندارد.

در چنین شرایطی، متخصصان درمانی در کلینیک زخم دیابت با استفاده از روش‌های پیشرفته مانند اوزون تراپی، پلاسما تراپی، وکیوم تراپی یا پی‌آر‌پی، اقدام به درمان زخم دیابتی می‌کنند تا از پیشرفت عفونت و عوارض جدی‌تر جلوگیری شود.

 

طبق یافته های Diabetes/Metabolism Research IWGDF (2023) یکی از دلایل اصلی که زخم‌های دیابتی به سرعت به مرحله مزمن وارد می‌شوند، وجود عفونت‌های پنهان یا ایجاد شده توسط بیوفیلم‌های باکتریایی است. متخصصان زخم از دبریدمان تخصصی هدفمند و آزمایش‌های میکروبیولوژیک پیشرفته (مانند کشت بافت عمیق) استفاده می‌کنند تا عوامل بیماری‌زا را دقیقاً شناسایی کنند. این رویکرد علمی، مبنای انتخاب آنتی‌بیوتیک یا روش‌های ضد میکروبی موضعی قوی (مانند پانسمان‌های نقره یا اوزون تراپی) قرار می‌گیرد تا درمان عفونت زخم دیابت به شکل ریشه‌ای و مؤثر انجام شود و از شکست درمان جلوگیری گردد.

 

 

همکاری تیمی برای حفظ سلامت پا

مراقبت روزانه پا دیابتی در منزل یک فرآیند پیچیده و مهم است که نیازمند توجه و پیگیری مداوم است. این کار به تنهایی از عهده یک فرد برنمی‌آید و یک تلاش تیمی است که همکاری نزدیک بین بیمار، خانواده و تیم درمانی را می‌طلبد. با رعایت دقیق اصول اولیه مراقبت، کنترل منظم قند خون و تغذیه مناسب، می‌توان به التیام زخم پای دیابتی کمک شایانی کرد. با مراجعه به موقع به کلینیک زخم دیابت و استفاده از روش‌های درمانی پیشرفته، می‌توانید از عوارض جدی‌تر پیشگیری کرده و سلامت کامل پای خود را حفظ کنید. به یاد داشته باشید که هرگز خودسرانه اقدام به درمان زخم نکنید و همیشه از مشاوره و راهنمایی متخصصان بهره بگیرید. سلامتی شما، ارزشمندترین دارایی شماست.

 

کلینیک تخصصی زخم تهران امیدنو: پیشگیری از زخم دیابت

بهترین کلینیک تخصصی زخم تهران امید نو، بهترین مرکز درمانی بهبود زخم دیابت و پیشگیری از زخم دیابت با کمک مشاوره تغدیه دیابت و خدمات درمان با آنتی بیوتیک نشانه‌ های عفونت زخم دیابت را بررسی و تا درمان کامل همراه بیماران است.

همچنین در این مرکز برای درمان زخم پای دیابتی و التیام زخم های دیابتی خدمات پزشکی مانند: خدمات بایوفیلر (بایو فیلر)، خدمات پانسمان نوین ، خدمات اوزون تراپی، خدمات پلاسما تراپی، خدمات پی آر پی PRP ، خدمات لایت تراپی، خدمات الکتروکوتر ، درمان زخم با وکیوم تراپی، خدمات لیزر نور آبی ارایه می‌کند. بیماران دیابتی می‌توانند برای تعیین وضعیت عروق از خدمات ارزیابی عروق اندامی و جریان گردش خون در پاها از تست‌های ABI و TBI در این مرکز بهره ببرند.

 

سلب مسئولیت پزشکی: اطلاعات ارائه‌شده در این مقاله صرفاً جنبه عمومی و اطلاع‌رسانی دارد و نباید جایگزین تشخیص، درمان یا توصیه‌های پزشکی حرفه‌ای تلقی شود. همواره برای هرگونه سؤال یا نگرانی در مورد وضعیت سلامتی خود، با پزشک متخصص واجد شرایط مشورت کنید و هرگز توصیه‌های پزشکی حرفه‌ای را نادیده نگیرید یا به دلیل اطلاعات این مقاله، در مراجعه به پزشک تأخیر نکنید.

محتوای این مقاله به‌صورت علمی توسط دکتر عالیه پوردست، فوق تخصص عفونی، بازبینی شده است.

 

سوالات متداول

 

منابع معتبر

1. Armstrong, D. G., & Lavery, L. A. (2018). Off-loading the diabetic foot wound: a critical step in healing and amputation prevention. Journal of the American Podiatric Medical Association.
2. Éric Senneville, Zaina Albalawi, et al. (2023). Diagnosis and treatment of diabetic foot infections: the IWGDF guidance. Diabetes/Metabolism Research and Reviews. Retrieved from: https://iwgdfguidelines.org/wp-content/uploads/2023/07/IWGDF-2023-04-Infection-Guideline.pdf
3. National Library of Medicine (NIH). (2001). Off-loading the diabetic foot wound: a randomized clinical trial. PubMed. Retrieved from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11375363/